جبار رحمانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری:اساتید دانشگاه باید به دوره کارشناسی برگردند

به همت دفتر نیازسنجی و مطالعات فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی تهران، ششمین نشست از سلسله نشست‌های علمی فرهنگ دانشگاهی با موضوع «بررسی خرده فرهنگ­های دانشجویی در دانشگاه­های ایران» با حضور جبار رحمانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روز یکشنبه 2 مهرماه 96 برگزار گردید.

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی تهران، در این نشست رحمانی ضمن اشاره به وضعیت فرهنگی دانشگاه­ها، خرده فرهنگ­ها را براساس مقطع و رشته تحصیلی قابل تقسیم دانست و گفت: دوره کارشناسی مهمترین و حساس­ترین دوره تحصیلی برای شکل­گیری شخصیت فرهنگی و علمی دانشجویان می­باشد.

وی گفت: در ارتباط با وضعیت دانشگاه­ها در دوره کارشناسی دو دیدگاه وجود دارد:  از یک سو اساتید عنوان می‌نمایند که دانشجویان فعال و پر تلاش کم شده و به خوبی گذشته نیستند؛ زیرا وقت و زمان کافی برای کسب علم صرف نمی‌کنند و خود را به امور و مسائل پیش‌پا افتاده سرگرم می‌کنند. درمقابل این نظر، دانشجویان دید مثبتی به استادان ندارند و عنوان می­نمایند که اساتید پرمشغله بوده و برای دانشجویان وقت کافی ندارند؛ به این دلایل شکافی بین استاد و دانشجو در این دوره ایجاد شده است.

عضو هیئت علمی‌پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر این نکته که پایه و اساس شکل‌گیری شخصیت و هویت دانشگاهی در دوره کارشناسی خواهد بود افزود: مهمترین مؤلفه فرهنگ دانشجویی این است که دانشجو در این دوره یک سوژه سرگردان و بلاتکلیف است، تداوم و انباشت ندارد، بلکه کوتاه مدت و مقطعی می­باشد. این سوژه سرگردان یک خرده فرهنگ ابتر ایجاد می­کند که با قبل و بعد خود ارتباط ندارد و بخشی از این ویژگی ناشی از خصلت فرهنگی اجتماعی دوره کارشناسی است. ایشان دوره لیسانس را دارای پتانسیل با تغییر بسیار بالا و مستعد فرهنگ سازی دانست و شرایط سنی، مهاجرت، کاهش نظارت خانواده‌ها، تراکم و انباشت روابط و وجود روابط شبکه­ای اجتماعی افقی و عمودی قوی را از ویژگی‌های این دوره برشمرد.

وی با اشاره به شکل‌گیری منطق جزیره‌ای در بین دانشجویان و گروه‌های دانشجویی و عدم پیوستگی و همبستگی بین دانشجویان  و اساتید عنوان نمود: استاد، رسانه اصلی انتقال علم است و بینش علمی را استاد به دانشجو می‌دهد و از سوی دیگر استاد یک الگوی فرهنگی به شمار می‌رود که در قدیم روابط صمیمانه‌تر و مسئولانه‌تری بین اساتید و دانشجویان برقرار بود ولی متأسفانه امروزه اعتماد متقابل و مشارکت وجود ندارد و روابط استاد و دانشجو محدود و سطحی و کوتاه بوده و روابط رفاقتی خیلی کم شکل می‌گیرد. دانشجویان لیسانس به حال خود رها شده‌اند و هر کدام با توجه به تمایلات و گرایش‌های خود در گروه‌های جدا و به صورت جزیره‌ای فعالیت‌های علمی، تفریحی و اجتماعی خود را پی می­گیرند؛ به همین خاطر یک نوع دل زدگی و کسالت آوری در دانشگاه در حال شکل‌گیری است. دانشجویان از درس خواندن لذت نمی­برند و این انقطاعی است که استادان ایجاد کرده‌اند و شبکه روابط، افقی نیست و یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد این شرایط در دانشگاه­ها، آئین‌نامه ارتقاء اساتید می­باشد که آنان را ترغیب می­نماید به جای صرف وقت با دانشجویان کارشناسی، علاقه‌مند به فعالیت در حوزه تحصیلات تکمیلی باشند.

ایشان آیین نامه ارتقا را مهم‌ترین دلیل افول دوره کارشناسی دانست و با تأکید بر پیامد‌های این آیین نامه بیان کرد: این آیین نامه دور باطلی از ابتذال اساتید را ایجاد کرده که این ابتذال به دوره کارشناسی سرریز نموده و موجب تخریب آن می‌شود. از یک سو صنعتی برای کسب در آمد و از سوی دیگر بنا بر سیاست‌های موجود وزارت علوم، وسیله ای برای استناد به رشد علمی‌کشور شده است.

عضو هیئت علمی‌پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، مهم‌ترین خصیصه فرهنگ این دوره را عدم تداوم و استمرار معرفی کرد و گفت: دانشجویان به شدت تشنه کار علمی و عملی هستند، اما نهادهای فرهنگی دانشگاه، جذابیت لازم را برای آنها ندارند و دچار سرخوردگی علمی‌شده­اند و فضای مهاجرت، به شدت در بین دانشجویان در حال شکل‌گیری و گسترش است و آنچه که این فرهنگ را به این افول رسانده خودِ سازمان دانشگاهی و استادان هستند.

رحمانی در پایان سخنانش، راه حل نجات از افول و اضمحلال خرده فرهنگ دوره کارشناسی را بازگشت اساتید به این دوره دانست و تأکید کرد که اگر نظام آموزشی می‌خواهد اصلاح شود بایستی نگاه­ها به  دوره کارشناسی اصلاح شود.