در نشست علمی"ایران پس از برجام" عنوان شد:موفقیت دولت در اجرای برجام و بهره‌گیری از آن، مستلزم به جریان افتادن سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی درکشور است
در نشست علمی"ایران پس از برجام" عنوان شد:موفقیت دولت در اجرای برجام و بهره‌گیری از آن، مستلزم به جریان افتادن سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی درکشور استبه همت مرکز فرهنگ و سیاست سازمان جهاد دانشگاهی تهران، نشست علمی «ایران پس از برجام»، دوشنبه 13 مهر 94، با حضور جمعی از دانشجویان، استادان، صاحب‌نظران، پژوهشگران و اصحاب رسانه، در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی تهران، در این نشست که با حضور سعید معیدفر، حسن بهشتی‌پور، سعید لیلاز و محمدصادق کوشکی انجام گرفت، مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایران در سایه اجرای برنامه جامع اقدام مشترک تحلیل و بررسی شد
دکترسعید معیدفر، جامعه‌شناس و استاد پیشین دانشگاه تهران، با بیان اینکه عده‌ای با بهانه تحریم و مقابله خودشان با دنیا، سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی را نابود کردند گفت: در این میان شاید خسارت بزرگی به سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی در کشور وارد شد دیده نشود. دردولت اصلاحات شکاف بزرگی که میان دولت و ملت وجود داشت پرشد و اعتماد عمومی و مشارکت مردم در بحث‌های سیاسی اجتماعی افزایش یافت و آن دولت توانست فاصله بین مردم و حکومت را کم کند اما در دولت قبل متاسفانه این سرمایه از دست رفت و دولت جدید در فضایی کار را در دست گرفت که این شکاف به مراتب گسترش یافته بود.
او با انتقاد از بی‌توجهی دولت به سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی در کشور گفت: اگر این سرمایه‌ها در جامعه به جریان افتد دولت به سرعت می‌تواند از فرصت برجام استفاده کرده و مانع از بروز برخی دیدگاه‌ها و تحمیل نظرات در جامعه شود.
وی ادامه داد: متاسفانه دولت یازدهم از همان ابتدا تمرکز خود را بر بازگرداندن سرمایه اقتصادی و بین‌المللی معطوف کرد و سعی کرد چهره ایران را به عنوان یک تهدید بین‌المللی تغییر دهد و اتفاقا در این زمینه موفق هم شد.
معیدفرافزود: دردولت قبل خسارت‌های اقتصادی زیادی به کشور وارد شد که دولت یازدهم سعی کرده است این خسارت‌ها را جبران کند و مجاری فساد را ببندد و البته دستاوردهایی در این زمینه داشته است اما مردم از این بهبود هیچ احساس خاصی نداشته و موجب نشد تا آن‌ها در جامعه بخروشند و خوشحالی خود را نشان دهند. مردم معتقدند همان‌هایی که ایران را به این روز انداختند باید شرایط را عوض کنند و این جایی برای تشویق ندارد.
این جامعه شناس با بیان این که متاسفانه دولت توجهی به سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی ندارد و رویکرد سرد مردم به تلاش‌های دولت در دو سال گذشته ناشی از همین بی‌توجهی است گفت: اگر تلاش می‌شد این سرمایه‌ها احیا شوند اعتماد عمومی‌بیش‌تر می‌شد و آن وقت عده‌ای که خود باعث شکل‌گیری تحریم‌ها و فشارها علیه ایران شدند زبان‌شان برای انتقاد به دولت دراز نبود و برعکس نخبگان و اندیشمندان سکوت نمی‌کردند. این انتقادی است که آقای روحانی نیز به آن پرداخت و خواستار شکستن سکوت نخبگان و کارشناسان درباره تحرکات سیاسی و بین‌المللی دولت شد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بهبود این وضعیت و پرکردن شکاف بین مردم و دولت نیازمند یک عزم جدی است نه فقط دولت. اگر سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی به جریان افتد دولت به سرعت می‌تواند با فرصت برجام مانع از بروز برخی دیدگاه‌ها و تحمیل نظرات در جامعه شود. متاسفانه فردگرایی در جامعه آن قدر افزایش یافته است که هر کس سعی دارد از این ساختمان آجری برای خود بردارد و تا وقتی شرایط این گونه است جامعه توسعه نمی‌یابد.
محمدصادق کوشکی: برجام مشکل اقتصاد کشور را حل نخواهد کرد
محمد صادق کوشکی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران پیرامون وضعیت اقتصاد سیاست خارجی ایران پس از اجرای برجام سخنرانی کرد.
وی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه نظر هیأت حاکمه درباره برجام یک‌دست نیست، گفت: رئیس جمهور آمریکا و مشاوران وی مذاکرات و رسیدن به برجام را به عنوان یک راهکار مهم برای مهار ایران می‌دانند و دستاورد مهمی‌برای سیاست خارجی خود می‌دانند.
این استاد دانشگاه افزود: نقطه مقابل، کسانی هستند که معتقدند می‌شد برجام سختگیرانه‌تر تنظیم شود و نیاز نبود در آن به طرف ایرانی امتیازاتی داده شود و به همین دلیل با برجام مخالفند. این دسته می‌گویند با موضع‌گیری‌هایی که جمهوری اسلامی نشان داده باید فشار بیشتری بر ایران از طریق برجام صورت می‌گرفت چرا که جمهوری اسلامی جز پذیرش آن چاره دیگری نداشت.
کوشکی افزود: این دسته که اکثر آنان جمهوری خواه هستند تلاش می‌کنند با استفاده از تمام ابزارهای قانونی موجود در راه برجام مانع‌تراشی کنند از جمله مصوبه اخیر آنان در خصوص دریافت غرامت از پول‌های بلوکه شده ایران که البته رئیس جمهور کنونی آمریکا گفته آن را اجرا نمی‌کند اما اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا موافق این مصوبه باشد و بخواهد این را اجرا کند مانع بزرگی بر سر برجام بوجود می‌آید.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه دو حوزه سیاست خارجه و اقتصاد ما تحت تاثیر اجرای برجام قرار خواهد گرفت، گفت: برخی مسئولین به صراحت بیان کردند که تصور نشود اجرای برجام منجر به حل مشکلات اقتصادی کشور می‌شود، نامه 4 وزیر به رئیس جمهور نیز مؤید این نکته است.
وی تصریح کرد: اگر برجام اجرا بشود در بهترین حالت وضعیت ما شبیه سال‌های 84 و 85 می‌شود. کارشناسان امر اقتصاد می‌گویند بیشترین مشکل صادر کنندگان و تولیدکنندگان داخلی مسئله تحریم‌ها نبوده بلکه سوء مدیریت و ساختار دولت است. تا این ساختار تغییر نکند چه برجام باشد چه نباشد مشکلی حل نخواهد شد.
کوشکی با اشاره به سخنان نعمت‌زاده وزیر صنعت قبل از ریاست جمهوری روحانی در سال 92 گفت: وی در آن زمان علت مشکلات اقتصادی کشور را در سوء مدیریت می‌دید که در همین خصوص گفت 70 درصد مشکلات اقتصادی بخاطرسوء مدیریت و 30 درصد آن بخاطر تحریم است. نعمت‌زاده پس از یکسال اعلام کرد که می‌خواهد سخن گذشته‌اش را تصریح کند و بگوید که 100 درصد مشکلات اقتصادی مربوط به مدیریت است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه برجام نخواهد توانست گره‌ای از مشکلات مبنایی اقتصاد کشور را حل کند، گفت: در حوزه سیاست خارجی نیز اجرای برجام این پیام شفاف را به برخی کشورها داد که جمهوری اسلامی‌با اجرای تحریم‌ها ضعیف شده و از این به بعد می‌شود با ایران خشن‌تر رفتار کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: یادم نمی‌آید وزیرخارجه ایران از همتای سعودی خود تقاضای ملاقات کرده باشد و جواب رد شنیده باشد، رد چهار باره درخواست ملاقات ظریف از همتای عربستانی در تاریخ ایران بی سابقه بوده است. سعودی‌ها اولین بار است که در تاریخشان به خود اجازه می‌دهند این جسارت را نسبت به ما داشته باشند.
وی تصریح کرد: اگر برجام اجرایی شود ما باید تلاش‌های بیشتری کنیم تا جایگاهمان را در عرصه سیاست خارجی ترمیم کنیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پایان سخنان خود با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری در خصوص خطر نفوذ آمریکا پس از برجام گفت: پسابرجام نباید منجر به گسترش نفوذ آمریکا در کشور شود، برخی از فعالان سیاسی از جمله معاون سیاسی نهاد ریاست جمهوری اعلام می‌کند که برجام می‌تواند پله نخست ما برای حل تمام مشکلات ایران با آمریکا باشد.
حسن بهشتی‌پور: برجام قرار نیست مشکلات اقتصادی کشور را حل کند، بلکه موانع فعالیت اقتصادی را برطرف می‌کند.
یک کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: رفت و آمدهای دیپلماتیک به ایران امری مثبت و موثر در بالا بردن اعتماد بین‌المللی نسبت به ایران است.
وی با تاکید بر اینکه برجام از مهمترین موضوعات تاریخ کشور است، افزود: برجام قرار نیست مشکلات اقتصادی ما را حل کند بلکه زنجیرها و طنابهای بسته شده به پای فعالان اقتصادی را باز می‌کند و موانع حرکت و فعالیت اقتصادی را برطرف می‌سازد.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در سخنانی با اشاره به اظهارات محمدصادق کوشکی مبنی بر این که رفت و آمدهای دیپلماتیک به ایران هیچ سود و فایده‌ای برای ما در بر نداشته است گفت: چطور است که در دولت قبل رییس‌جمهور وقت اگر با یک مقام عالی غربی دیدار می‌کرد برای ما افتخار ملی بود اما حالا این مسأله بی‌فایده است. ما نمی‌دانیم بالاخره به صف شدن این همه کشور اروپایی برای ملاقات با مقامات کشورمان خوب است یا نه.
او با بیان این که سیستم بین‌المللی قواعد خاص خود را دارد خاطرنشان کرد: قطعا رفت و آمدهای سیاسی و دیپلماتیک امری موثر و مثبت است و به کشور میزبان اعتبار می‌بخشد. گاهی اوقات ممکن است در همین سیستم شما از کشوری تعریف کنید ولی به آن کشور تعریف شما بر بخورد و ناراحت شود و یا بلاعکس به کشوری توهین کنید اما از توهین شما اتفاقا خوشحال شده و استفاده کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان که از وی پرسید در سال‌های اولیه انقلاب انرژی هسته‌ای و ادامه ساخت نیروگاه بوشهر خیانت به خلق بوده است و چگونه حالا به موضوع مهم و حیاتی کشور تبدیل شده است گفت: این که بعد از36 سال می‌خواهید درباره تیتر روزنامه جمهوری اسلامی نظر دهم چندان کار عاقلانه‌ای نیست. به هر حال این نگاه آن زمان در کشور بوده است که قراردادهای بین‌المللی و به ویژه در زمینه هسته‌ای را ناشی از تلاش استعمار برای استیلاء در کشورمان می‌دانستند و آن موقع کسی نبود که از سردبیر این روزنامه بپرسد که چرا آمریکا که منابع نفت و گاز غنی دارد صد راکتور هسته‌ای ساخته است یا فرانسوی‌ها بخش عمده‌ای از برق مصرفی‌شان از محل برق هسته‌ای است.
وی ادامه داد: امروز فهمیده‌ایم که دانش هسته‌ای ما را در ابعاد مختلف پیشرفت می‌دهد. متاسفانه برخی از اساتید همین دانشگاه‌ها معتقدند که هسته‌ای جز ضرر و زیان برای ما چیزی نداشته است؛ اما معتقدم این اساتید باید با کارشناسان هسته‌ای صحبت کنند و از آن‌ها بپرسند که ساخت یک سانتریفیوژ در چه عرصه‌هایی توسعه ایجاد می‌کند.
بهشتی‌پور در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر این که یکی از اعضای تیم مذاکره کننده پیشین ایران در دولت قبل در کمیسیون برجام اعلام کرده است که هیچ یک از قطع‌نامه‌های شورای امنیت علیه ایران در چارچوب فصل هفت منشور ملل متحد نبوده است گفت: بله بنده هم شنیدم که آقای حمیدرضا عسگری در کمیسیون برجام گفت که اگر کشوری بخواهد در چارچوب قطع‌نامه‌های شورای امنیت در فصل هفت قرار گیرد باید در مقدمه قطع‌نامه بیاید آن کشور تهدید صلح و یا برهم زننده صلح و امنیت بین‌المللی است و از آن‌جایی که درباره ایران در این قطع‌نامه‌ها چنین چیزی گفته نشده است پس در چارچوب فصل هفت هم قرار ندارد. خب این استدلال از معجزه‌های عجیب است یعنی شش قطع‌نامه علیه ایران که صراحتا در آن اشاره شده در چارچوب فصل هفت و بند 40 و 41 است به این معنا نیست که ایران در چارچوب فصل هفت قرار دارد؟ اگر ایران در چارچوب فصل هفت نیست پس به چه مجوزی تحریم‌ها علیه ایران وضع شده است؟
دکتر سعید لیلاز: ایران جدیدی در حال مطرح شدن در منطقه است
یک استاد اقتصاد، علت عصبانیت عربستان در بحث حج و سخنان نتانیاهو در سازمان ملل را ناشی از تاثیر توافق هسته‌ای دانست و گفت: توافق هسته‌ای در ساختار ژئوپلوتیک منطقه تغییر ایجاد می‌کند.
سعید لیلاز، با بیان این که مذاکرات هسته‌ای بدون نظر رهبری و دستگاه‌های امنیتی و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط 10 دقیقه هم نمی‌توانست صورت گیرد افزود: اصولا مذاکرات در این سطح مذاکرات آدم‌های امنیتی با چهره دیپلماتیک است بنابراین آنچه که در برجام به دست آمده ناشی از یک نگاه کلی و جمعی از سوی تمامی مسوولان و تصمیم‌گیران است.
وی با بیان اینکه اقتصاد ایران در سال‌های آخر دولت قبل به قدری تنزل کرده و وابسته شده بود که یک مصالحه هسته‌ای را گریزناپذیر می‌کردافزود: معتقدم برجام نتیجه یک نیاز دو جانبه از سوی ایران و آمریکا بود. ما نیاز داشتیم تا در هم کوفتگی اقتصادی‌مان از سال 84 تا 92 را جبران کنیم و آمریکا نیاز داشت وقتی گزینه نظامی را از روی میز بر می‌دارد به سمت یک مصالحه با ایران بیاید و راهی جز گزینه دیپلماسی برایش باقی نمی‌ماند.
لیلاز گفت: قبل از به دست آمدن برجام تحلیلی داشتم مبنی بر این که لغو تحریم‌ها به افزایش التهاب‌های سیاسی در ایران منجر خواهد شد چرا که تحریم‌ها دکان بزرگی برای برخی‌ها ایجاد کرده بود. یکی از اصلی‌ترین ارکان تحریم‌ها گستردگی بی سابقه فساد است که با لغو تحریم‌ها شروع به کاهش می‌کند و طبیعی است گروهی با برجام مخالفت کنند.
لیلاز خاطرنشان کرد: هیچ تحریمی تاکنون دردنیا علیه کشوری به آن اندازه که درباره ایران با موفقیت، سرعت و جامعیت اعمال شده است، صورت نگرفته. صدام حسین در نهایت با اسلحه برداشته شد. دولت یازدهم تنها کاری که کرده است این که جلوی سوء استفاده از تحریم را گرفته است و همین باعث شده تا مشکلاتی برای آن به وجود آید. امروز پس از دو سال شاهد هستیم که اقتصاد کشور اگرچه رشد نداشته اما منفی نبوده است و این نکته مثبتی است.
او با اشاره به تحولات منطقه علت عصبانیت عربستان را در فاجعه منا تضعیف شدن این کشور در اثر توافق هسته‌ای دانست و گفت: برخی رسانه‌های داخلی رفتار و عملکردشان با صحبت‌های نتانیاهو و رفتار عربستان در بحث حج کاملا هم‌سو است. همان‌طور که دیدید کم مانده بود نتانیاهو در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل اشک‌اش در بیاید و دو سه بار بغض کرد و خطاب به آمریکا گفت چه کار دارید می‌کنید ما همان اسراییل شما هستیم. برجام تغییر ساختار ژئوپلوتیک را در منطقه ایجاد خواهد کرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: توافق هسته‌ای گرچه مقدار قابل توجهی از منابع مالی ایران را آزاد می‌کند اما آن قدر نیست که آثار کاهش قیمت نفت را جبران کند. اما چون منابع متعددی از فساد در کشور بسته می‌شود، حتما به نفع اقتصاد ایران خواهد بود. از اواخر سال 92 هیچ اتفاق خاصی در بحث تحریم‌ها صورت نگرفته است. اما شاهدیم که رشد اقتصادی از سر گرفته شده است و معتقدم نرخ رشد اقتصاد ایران در سال 94 با شیب ضعیفی در مسیر بهبود قرار می‌گیرد و از سال 95 جهش کوچکی خواهد داشت. معتقدم برای احیای اقتصاد ایران از همان راه رفته در دولت قبل باید برگردیم.
لیلاز گفت: در صحنه بین‌الملل و منطقه دو قدرت ایران و ترکیه در حال شکل گیری است و عربستان، مصر و اسراییل در حال تضعیف شدن هستند و به لحاظ اقتصادی اگر بتوانیم از تنگنای کاهش قیمت نفت عبور کنیم و فساد را در کشور کنترل کنیم از اواسط 95 اقتصادمان رشد خواهد کرد.
لیلاز خطاب به دانشجویان گفت: ما قصد داریم به سال 84 برگردیم نه سال 1354 ، بنابراین معتقدم در چارچوب این نظام و سیستم این کار شدنی است.
سروش